Khái niệm thuốc Bắc, thuốc Nam tồn tại từ lâu nhưng có lẽ nhiều người vẫn chưa nắm rõ về điều này. Để biết thêm thông tin, hãy tham khảo bài viết dưới đây.

>>> Hoa lay ơn và các đặc tính chỉ “có một không hai”

Thuốc Bắc là gì?

Thuốc Bắc là gì? Cách bào chế và cách sử dụng

Khái niệm về thuốc Bắc

Thuốc Bắc là những bài thuốc từ thảo mộc có tác dụng chữa bệnh được đưa từ Trung Quốc – một quốc gia ở phương Bắc nước ta. Nó được chỉ định sử dụng rộng rãi ở những nước chịu ảnh hưởng từ văn hóa Trung Hoa, trong đó có Việt Nam. Không ít người ngộ nhận do nguyên liệu thuốc Bắc từ tự nhiên nên không có hại, từ đó dẫn đến sử dụng thuốc sai làm như lạm dụng quá mức, liều dùng bất hợp lý. Thực tế thì nó có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn.

Thuốc Bắc có những vị nào?

Các vị thuốc Bắc được phân theo tính, vị và nguyên liệu.

• Về tính: Nếu chia theo tính thì thuốc Bắc có 5 tính: lương (mát), tính hàn (lạnh), nhiệt (nóng), ôn (ấm) và tính bình (trung bình so với 4 tính kia).
• Vị: ngọt, chua, đắng, mặn, cay
• Nguyên liệu: động vật,thực vật, khác. Thầy thuốc sẽ tận dụng phần rễ, củ, lá, hoa,…của các loại thực vật hoặc da, xương, thịt, mỡ, thậm chí sừng của động vật để bào chế nên những vị thuốc bắc chữa bệnh cho con người.

Cách bào chế

Dù thuốc có nguồn gốc từ động vật hay thực vật đều được đem phơi sấy khô để làm thuốc: vây cá mập, các loại thảo mộc. Tuy nhiên, có một số vẫn được giữ tươi như nhân sâm, ngâm rượu tắc kè, cá ngựa, nấu cao hổ, khỉ,…

Kê thuốc

Trước khi kê thuốc bắc, thầy thuốc cần chẩn đoán bệnh bằng phương pháp Y học cổ truyền, có thể vừa quan sát vừa bắt mạch. Khi xác định đúng bệnh thì thầy thuốc sẽ dựa vào đặc tính của từng loại cây thuốc bắc để kết hợp chúng lại với nhau theo một công thức nhất định, được gọi là thang hoặc chén thuốc bắc.

Hiếm có bệnh nào được chỉ định bởi một vị thuốc bắc, trừ trường hợp bệnh nhân cần giải độc hoặc cấp cứu. Y học cổ truyền căn cứ vào thuyết âm dương ngũ hành và một số lý thuyết y học khác kết hợp các vị thuốc Bắc lại với nhau.

Hướng dẫn sử dụng thuốc Bắc

Trong một giai đoạn điều trị bệnh, bệnh nhân có thể được chỉ định dùng cùng lúc nhiều thang thuốc khác nhau. Đây chính là điểm khác biệt so với thuốc tây, không được kết hợp cùng lúc các loại thuốc. Tác dụng của thuốc bắc tốt nhưng phải mất nhiều thời gian hơn so với các phương pháp y khoa hiện đại.

Người bệnh dùng thuốc bắc bằng đường miệng. Hầu hết các thầy thuốc đều cho bệnh nhân sắc hãm lấy nước uốc theo tỷ lệ cụ thể. Ví dụ như cho bao nhiêu nước vào thang thuốc, đun sôi trong bao lâu, lấy bao nhiêu nước thuốc. Tuy nhiên ngày nay, một số thầy thuốc đã bào chế thuốc bắc dưới dạng viên để hỗ trợ cho những bệnh nhân không có điều kiện để sắc thuốc.

Cách sử dụng thuốc bắc an toàn hiệu quả nhất

Với những loại ngâm rượu hay nấu cao thì thầy thuốc sẽ hướng dẫn cho người dùng về thời gian ngâm là bao lâu, nên ngâm vào thời điểm nào, khối lượng ra sao, ai có thể dùng và ai không được dùng.

Ngoài ra, thuốc Bắc cũng có thể dùng để chườm, đắp, bôi, bó, xông hoặc để trong gối dùng khi đi ngủ. Thuốc Bắc còn có thể dùng làm thực phẩm trị liệu như tiềm (hầm) với gà, gân, nấu canh với cá, xương, nạc, nẫu lẩu, làm kẹo ngậm...

Lưu ý: Cách sắc thuốc bắc đảm bảo nhất là sắc trong nồi đất nung hay gốm sứ của thời xưa. Nên sử dụng nước cất để sắc thuốc vì khi đun bằng nước thường thì các chất trong thuốc dễ phản ứng với những tạp chất có trong nước như Niken, Sắt, Crôm,… tạo thành những hợp chất có hại cho người uống.

Phân biệt thuốc bắc với thuốc nam

Thuốc Nam là gì?

Thuốc Nam là những loại thuốc được bào chế từ các Dược liệu trồng ở Việt Nam. Do chiết xuất từ các thành phần tự nhiên nên thuốc này được người dùng tin tưởng là hoàn toàn vô hại.

Phân biệt thuốc bắc với thuốc nam

Thuốc Bắc và thuốc Nam đều có điểm chung đó là làm từ các thảo dược sẵn có trong tự nhiên, người ta đem cắt rồi mang đi phơi, sấy. Chỉ khác nhau ở nơi xuất xứ của thảo dược đó. Như đã nói, thuốc Bắc thì từ Trung Quốc, thuốc Nam thì ở Việt nam.

Nhưng chính vì cả hai đều được làm từ cây cỏ nên rất khó để nhận biết. Giá thuốc Bắc thường đắt hơn rất nhiều lần so với thuốc nam nhưng nhiều người uống thuốc nam phải trả tiền cho thuốc Bắc mà không hề biết. Vì vậy, nên chọn mua thuốc ở những tiệm, thầy thuốc uy tín để đảm bảo chất lượng.

Thuốc bắc và thuốc nam, thuốc nào tốt hơn?

Tuy thuốc bắc đắt hơn thuốc nam nhưng không đồng nghĩa với việc nó tốt hơn được. Bác sĩ Y học cổ truyền - Trường Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch cho rằng huốc có tác dụng tốt nếu được chữa đúng bệnh. Một phương thuốc tuy rất tốt cho bệnh nhân này nhưng gây hại cho bệnh nhân kia là điều bình thường. Ngày xưa, danh Hải thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác từng được vua Minh mời sang chữa bệnh bằng thuốc nam, từ đó ông đã có một câu nói bất hủ về việc sử dụng thuốc của dân ta: “Nam dược trị Nam nhân”.

>>> Sử dụng Dương Xỉ chữa bạch biến, lang ben hiệu quả