Cây mật gốc được biết đến như một loại thảo mộc có công dụng chữa bệnh hiệu quả từ lâu đời. Tuy nhiên không phải ai cũng biết hết các tác dụng cũng như cách dùng của loại thuốc quý này.

Cây mật gấu là gì?

Cây mật gốc còn được nhiều người gọi với nhiều cái tên khác như là: cỏ mật gấu, mã hồ, hoàng liên ô rô, hoàng chấp thảo, phong huyết thảo. Loài thảo mộc này thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae) và có tên quốc tế là Isodon lophanthoides (D. Don) Hara. Sở dĩ được gọi là cây mật gấu vì nước sắc của loài cây này có màu vàng óng giống như màu của mật gấu.

 >>> Thông tin xét tuyển xét tuyển Cao đẳng Dược TPHCM hệ chính quy năm 2019 

Cây mật gấu một loại thảo mộc có công dụng chữa bệnh hiệu quả

Cấu tạo cây mật gấu:

• Cao từ khoảng  4 – 6m
• Có lá mọc so le, hình như lông chim lẻ với chiều dài từ 20-40 cm, đầu lá nhọn như gai và có răng nhọn ở mép.
• Có hoa màu vàng nhạt, xếp thành 3 vòng
• Có quả thịt hình trái xoan, khi chín có màu xanh nâu, ra hoa từ tháng 2 – 4, ra quả vào tháng 5-6

Các bộ phận: lá, thân, rễ và quả cây mật gấu đều được sử dụng để làm thuốc. Thân và lá thì được thì được hái vào quanh năm sau đó rửa sạch phơi khô. Phần rễ và gỗ của thân có màu vàng nhạt.

Vào những ngày nắng trong mọi thời điểm của năm, người ta chọn những cây ít nhánh, thẳng để chặt bỏ những cành nhỏ sau đó phơi khô nguyên cả cây hoặc thái thành miếng nhỏ để phơi làm thuốc trị bệnh.

Công dụng của lá cây mật gấu

Các bộ phận của cây mật gấu đều có công dụng chữa bệnh nhưng theo những thông tin khoa học và trên thực tế thì phần lá của cây được người dân sử dụng nhiều để làm thuốc, một phần vì việc dễ dàng trong thu hoạch một phần để tránh làm cây chết. Lá cây mật gấu có thể dùng lúc tươi và cả khi phơi khô.

Lá của cây mật gấu (dạng thân mềm) thuộc dạng bụi có hình dáng nhỏ.

Lá cây này có vị đắng nhưng khi nuốt xong lại thấy vị ngọt, mát và có dược lý cao.

Cây mật gốc ưa ẩm nhưng lại không chịu được úng.Vì vậy mà loại cây này có nhiều ở các tỉnh miền Tây.

Lá mật gốc được sử dụng trong điều trị các bệnh lý sau:

• Đau mắt đỏ
• Cao huyết áp, mỡ máu cao, đái tháo đường
• Viêm gan, viêm dạ dày tá tràng
• Đau thần kinh do phong thấp, lưng xương đau buốt, sưng do trật đả

Công dụng chữa bệnh của cây mật gấu

Cây mật gấu có chứa rất nhiều chất có dược lý cao, hỗ trợ hiệu quả trong chữa trị bệnh, bao gồm:

• 2α-hydroxyl-ursolic acid
• β-sitosterol glucoside
• β-sitosterol
• excisanin A
• Chất rabdoserrin A
• Chất rabdoserrin A

Các tác dụng vật lý của cây mật gấu:

• Có công dụng chủ yếu là làm lợi mật, bảo vệ gan và kháng viêm
• Làm ức chế đối với sự phát triển của tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư tử cung

Theo phương pháp đông y, cây mật gấu thường được thái lát ra để ngâm rượu hoặc sắt thuốc uống.

Từ xa xưa, cây mật gấu đã được xem như là một loại thuốc quý và sử dụng kết hợp với các loại thuốc khác để điều trị các triệu chứng như:

• Viêm ruột, tiêu chảy, kiết lị
• Viêm gan, vàng da
• Đau mắt sưng đỏ
• Ho lao, khạc ra máu
• Ù tai chóng mặt, mất ngủ

Ngoài ra, nhiều người còn sử dụng cây mật gấu như một thần dược để trị các bệnh về đường tiêu hóa, đường ruột, đau dạ dày, các bệnh về xương khớp, gan mật, béo phì.

Những ai nên dùng cây mật gấu?

Những đối tượng sau đây nên áp dụng công dụng của cây mật gấu để chữa bệnh:

• Những người mắc các bệnh lý về gan như: viêm gan, xơ gan, men gan cao.
• Những người thường xương phải uống rượu
• Những người mắc bệnh sỏi thận, sỏi mật, đau lưng do thoái hóa xương khớp, sưng đau khớp.
• Những người bị béo phì, có hệ tiêu hóa kém, viêm đại tràng
• Những người bị ho lao, khạc ra máu
• Những người gặp tình trạng mất ngủ, đau nhức nửa đêm
• Những người hay bị đi ngoài, gặp tình trạng viêm da dị ứng, mắt bị đau sưng đỏ
• Những người gặp phải tình trạng mụn nhọt, trứng cá.

Cách sử dụng cây mật gấu để trị bệnh

Cây mật gấu được sử dụng trong các bài thuốc đau vùng gan mật, viêm túi mật với liều 30g sắc thuốc uống từ 2 đến 3 lần. Trong thời gian dùng thuốc thì không được phép uống rượu.

Cách sắc nước uống

• Cắt thành lát nhỏ sau đó cho vào nồi đun sôi trong khoảng 15 phút
• Uống nước thuốc hàng ngày để giải rượu, giải độc và làm mát gan

Cách dùng này vừa đơn giản lại tiện lợi mà lại có lợi cho sức khỏe, vì vậy, nhiều người uống nước cây mật gấu thay cho nước uống hàng ngày.

Cây mật gấu thuờng dùng để ngâm rượu với mục đích cải thiện sức khỏe

Cách ngâm rượu

• Rửa sạch thân cây rồi chẻ nhỏ cỡ vừa với bình ngâm sau đó phơi khô, rửa qua bằng rượu rồi ngâm vào trong bình rượu.
• Sau một thời gian ngâm, rượu sẽ chuyển sang màu vàng. Tùy mức độ đậm nhạt mà người dùng có thể pha thêm rượu.

Uống rượu ngâm cây mật gấu có tác dụng chữa trị các tình trạng rối loạn về tiêu hóa, tê thấp, bệnh đường ruột.

Các bước ngâm rượu cây mật gấu

Đầu tiên, bạn cần chuẩn bị rượu và rễ hoặc thân cây mật gấu theo tỷ lệ 2 lít rượu ngâm với 0.2 kg cây mật gấu

Cách thực hiện cụ thể như sau:

• Đầu tiên, rửa sạch cây mật gấu, chẻ nhỏ cây mật gấu theo kích cỡ phù hợp sau đó mang phơi khô.
• Tiến hành cho rễ (thân) cây mật gấu vào trong bình ngâm với rượu, có thể dùng được sau nửa hoặc 1 tháng. Khi uống có thể pha thêm rượu tùy vào mức độ đậm nhạt. Rượu sau khi ngâm sẽ có vị đắng nhưng nếu uống dần sẽ thấy quen và thích.

Lưu ý: Khi cảm thấy rượu cây mật gấu quá đặc thì người dùng có thể pha thêm vào một ít rượu trắng tùy mức độ. Loại rượu này rất tốt cho xương khớp, tuy nhiên khi ăn cơm xong không nên uống để tránh gây cồn cào ruột

Các bài thuốc từ cây mật gấu

Bài thuốc chữa viêm gan cấp tính kèm theo vàng da:

• Dùng 40-100 gram cây mật gấu tươi hoặc 20 – 50 gram khô để sắc lấy nước uống như uống trà trong ngày.
• Có thể dùng kết hợp với 12 gram cây chó đẻ,15gram cỏ gà

Bài thuốc chữa viêm túi mật cấp tính:

• Dùng 40-100 gram cây mật gấu tươi hoặc 20 – 50 gram khô  phối hợp với mộc thông, chi tử, nhân trần để sắc lấy nước uống như uống trà trong ngày.

Bài thuốc chữa bệnh lý:

• Giã nát cây mật gấu tươi, chế thêm nước đã đun sôi
• Chắt lấy nước cốt, dùng từ 2 đến 3 lần trong ngày.

Những công dụng trên của cây mật gấu có thể khiến các bạn bất ngờ, nhưng nếu biết cách vận dụng, bạn có thể khắc phục những loại bệnh thường gặp khi sử dụng loại thuốc quý này.