Bài viết dưới đây chỉ ra những sai lầm và chia sẻ về các nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh an toàn, hiệu quả do Dược sĩ đến từ Trường Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch chia sẻ.

Lạm dụng hoặc phạm những sai lầm sau đây đều phải trả giá đắt

Kháng sinh là những loại thuốc được chiết xuất từ nấm, vi sinh vật do tổng hợp hay bán tổng hợp, có tác dụng tiêu diệt, kìm hãm sự phát triển của các loại vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, hiện nay, người dân vẫn mắc nhiều sai lầm trong việc sử dụng thuốc để điều trị bệnh khiến họ không những không đạt được hiệu quả mong muốn mà còn khiến tình trạng bệnh thêm nặng hơn, thậm chí đe dọa tính mạng.

Những sai lầm khi dùng thuốc kháng sinh gây hại cho sức khỏe

• Lạm dụng thuốc kháng sinh
• Lựa chọn sai loại thuốc và uống sai liều
• Uống thuốc không đúng cách,...

Hãy xem những loại thuốc tuyệt đối không được dùng chung để biết cách kết hợp thuốc tránh những rủi ro không đáng có.

Những nguyên tắc dùng thuốc kháng sinh an toàn, hiệu quả

Chỉ dùng trong điều trị những bệnh do vi khuẩn

Dựa trên kết quả xét nghiệm, thăm khám, các bác sĩ sẽ quyết định bệnh nhân có nên cho bệnh nhân dùng thuốc kháng sinh không.

Không dùng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh do virus gây ra như: sởi, cúm hay những trường hợp bị suy nhược cơ thể, bướu cổ, thiếu máu,...

Dùng thuốc kháng sinh đúng loại

Lựa chọn loại thuốc kháng sinh tùy thuộc vào người bệnh và loại vi khuẩn gây bệnh. Theo bác sĩ, để chọn được đúng loại cần phân tích những chi tiết sau:

• Về người bệnh: cần tìm hiểu kỹ về: độ tuổi, tiền sử bệnh, các chức năng gan thận, tình trạng suy giảm miễn dịch,...Lưu ý đối với phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú cần cân nhắc kỹ lưỡng, chỉ dùng khi thấy lợi ích nhiều hơn nguy cơ.
• Về vi khuẩn: vị trí lây nhiễm, độ nhạy với kháng sinh và loại vi khuẩn,...

Dùng kháng sinh đúng liều

Liều dùng thuốc kháng sinh phụ thuộc vào giới tính, độ tuổi, cân nặng, cơ địa, mức độ nặng nhẹ của bệnh,....

Do đặc điểm khác nhau về dược động học, liều lượng thuốc kháng sinh dùng cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người già sẽ khác nhau và có hướng dẫn riêng.

Với những loại có phạm vi điều trị hẹp cần phải đảm bảo đúng nồng độ trong máu theo khuyến cáo để hạn chế tối đa độc tính đồng thời cần theo dõi nồng độ các chất trong máu.

Sử dụng thuốc đúng cách

Dựa vào mức độ nhiễm khuẩn và vị trí lây nhiễm, các bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân nên dùng theo đường uống hay đường tiêm.

• Đường uống: dùng trong những trường hợp bị nhiễm khuẩn nhẹ, có thể điều trị ngoại trú. Tuy nhiên, vì giá thành rẻ nên trong những trường hợp nặng cũng có thể cân nhắc về việc lựa chọn đường đưa thuốc vào cơ thể.
• Đường tiêm: thường được chỉ định dùng cho những người phải nhập viện. Ban đầu dùng đường tiêm nhưng sau khi sức khỏe ổn định thì nên chuyển qua đường uống. Tuy nhiên, đối với những loại kháng sinh như thuốc Aminoglycoside, thuốc Vancomycin, Amphotericin B không hấp thụ được qua đường tiêu hóa nên cần dùng theo đường tiêm truyền tĩnh mạch để tăng hiệu quả điều trị. Bên cạnh đó, tiêm thuốc còn được chỉ định trong các trường hợp như cần đông máu kháng sinh, ví dụ viêm màng não, xương khớp nặng, màng trong tim,...

Nguyên tắc đúng và đủ trong dùng thuốc kháng sinh

Hạn chế việc dùng kháng sinh tại chỗ

Nguy cơ dị ứng hoặc kháng kháng sinh có thể xảy ra khi dùng thuốc kháng sinh tại chỗ. Dược sĩ khuyến cáo chỉ nên dùng kháng sinh tại chỗ trong điều trị tình trạng nhiễm khuẩn ở mắt, còn nên dùng thuốc sát khuẩn để điều trị nhiễm khuẩn ngoài da.

Sử dụng thuốc kháng sinh đúng thời gian

Thời gian điều trị tùy thuộc vào mức độ bệnh, vị trí nhiễm khuẩn cũng như sức đề kháng của cơ thể bệnh nhân. Thông thường dùng từ 7 - 10 ngày các các triệu chứng sẽ giảm nhưng nếu nặng như viêm màng trong tim, viêm màng não, bệnh lao thì có thể phải dùng trong nhiều tháng. Lưu ý, dùng trong thời gian dài dễ dẫn đến tình trạng kháng thuốc, tăng nguy cơ xuất hiện những tác dụng phụ không mong muốn.

Chú ý khi chia số lần dùng thuốc

Việc phân chia liều lượng trong một ngày được căn cứ vào Dược lực, Dược động học của thuốc. Những đặc tính quyết định đến việc chia liều:

• Tác dụng diệt khuẩn của kháng sinh phụ thuộc nồng độ (aminoglycoside, Vancomycin)
• Thời gian (glycopeptide, macrolid, clindamycin, linezolid)
• Thuốc có tác dụng hậu kháng sinh PAE (Aminoglycosides, Fluoroquinolone)

Dùng thuốc kháng sinh dự phòng hợp lý

Chỉ dùng dự phòng khi bị bội nhiễm do phẫu thuật hoặc các thủ thuật Y tế khác. Nếu dùng dự phòng bừa bãi càng dễ bị kháng thuốc và bội nhiễm. Vì vậy, hãy hạn chế những trường hợp không cần thiết.

Phối hợp kháng sinh khi thật cần thiết

Đối với những loại bệnh nhiễm khuẩn thông thường thì nên dùng loại kháng sinh đặc hiệu cho loại vi khuẩn đang gây bệnh. Tuy nhiên, với những trường hợp bị lao, viêm màng não,...có thể phối thuốc kháng sinh để tăng hiệu quả điều trị.

Cảnh báo những loại “thuốc kháng sinh” hoàn toàn vô hại