Thuốc Povidine (povidon iod) chứa hoạt chất là povidon iod dùng làm chất sát khuẩn, tẩy rửa. Vậy thuốc Povidine được dùng như thế nào và cần lưu ý gì khi sử dụng?

Hãy cùng tìm hiểu những thông tin cần thiết về thuốc thông qua bài viết sau của trường Cao đẳng Dược TPHCM.

Thông tin quan trọng

Thành phần hoạt chất của thuốc: povidon iod

Thuốc chứa thành phần tương tự: Betadine Antiseptic Povidon iod 10%, Solution, PVP – Iodine 10%, Iodine, Povidon 10%, Povidone Iodine 10%, Wokadine 10%

Tên thương hiệu: Povidine

Tên hoạt chất: povidon iod 10%, tá dược

Phân nhóm: Thuốc trị mụn / Thuốc dùng trong viêm và loét miệng / Thuốc khử trùng & sát trùng da/ Thuốc trị vẩy nến, tăng tiết bã nhờn & vảy cá

Dược lực học

Nhóm dược lý: Sát khuẩn.

Povidon iod là phức hợp của iod với povidon. Povidon được dùng làm chất mang iod. Dung dịch povidon - iod được giải phóng iod dần dần, do vậy sẽ kéo dài tác dụng sát khuẩn diệt khuẩn, nấm, virus, động vật đơn bào, kén và bào tử.

Dược động học

Povidon iod thấm được qua da và thải qua nước tiểu. Hấp thu toàn thân phụ thuộc vào vùng và tình trạng sử dụng thuốc (diện rộng, da, niêm mạc, vết thương, các khoang trong cơ thể). Khi dùng làm dung dịch rửa các khoang trong cơ thể, toàn bộ phức hợp cao phân tử povidon iod cũng có thể được cơ thể hấp thu. Phức hợp này không chuyển hóa hoặc đào thải qua thận. Thuốc được hệ liên võng nội mô lọc giữ.

Thuốc Povidine có các dạng bào chế và dạng như sau:

• Dạng dung dịch với các loại nồng độ:
• 4% (90ml, 500ml, 800ml)
• 10% (8ml, 20ml, 90ml, 500ml, 2 lít, 5 lít)
• Loại dùng cho mắt (20ml), 5%: loại sát trùng cuốn rốn trẻ sơ sinh (8ml, 20ml);
• Dạng gạc đắp vết thương 10%: 7x7cm (1,5g thuốc), 10x10cm (3g thuốc)

Thuốc Povidine có tác dụng gì?

Thuốc Povidine có công dụng sát khuẩn, là một phức hợp hữu cơ chứa 9 – 12% iod dùng để sát trùng vết thương ở da hoặc khử trùng dụng cụ tùy nồng độ. Thuốc Povidine phóng thích dần dần và liên tục iod tự do, dùng làm chất sát khuẩn, tẩy rửa.

Thuốc Povidine có công dụng sát khuẩn

Povidine tác dụng diệt vi khuẩn gram dương và gram âm, đặc biệt với các loại gây nhiễm trùng da như Streptococcus, E.coli, Proteus, Staphylococcus, P. aeruginosa. Thuốc Povidine cũng diệt được vi nấm, siêu vi, đơn bào và nấm men.

• Thuốc Povidine có công dụng khử trùng dụng cụ trước khi tiệt trùng, sát trùng vết thương ở da và màng nhày. Povidine thường dùng trước khi phẫu thuật, tiêm truyền hay chích thuốc. Đồng thời, thuốc sát trùng Povidine còn có khả năng dùng để hỗ trợ điều trị bệnh ngoài da do sơ nhiễm hay bội nhiễm
• Ngoài ra, loại thuốc sát khuẩn còn có tác dụng dự phòng và điều trị nhiễm khuẩn vết bỏng, vết thương hở
• Thuốc Povidine có công dụng điều trị các bệnh nấm gây hăm kẽ ngón tay, hăm da, ngón chân, nấm tóc, nấm trên da
• Thuốc Povidine có công dụng điều trị viêm âm đạo do candida, trichomonas
• Sát khuẩn da trước khi phẫu thuật.
• Nhiễm khuẩn không đặc hiệu hoặc nhiễm khuẩn hỗn hợp
• Sát khuẩn để giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn ở vết cắt, vết trầy và vết bỏng nhỏ.
• Povidine tác dụng giúp giảm các vi khuẩn có khả năng gây nhiễm trùng da.
• Dùng thuốc Povidine để trị nhiễm khuẩn ở miệng, viêm họng hoặc chảy máu chân răng, viêm thanh quản

Chỉ định thuốc Povidine

Dung dịch nồng độ 4%:

• Rửa và tẩy uế dụng cụ phẫu thuật trước khi khử trùng.
• Dùng để rửa và khử trùng da, niêm mạc lành hay vết thương nhiễm bẩn. 
• Ngăn ngừa nhiễm khuẩn vết thương sau khi phẫu thuật.

Dung dịch nồng độ 5%:

• Loại sát trùng cuốn rốn: dùng sát trùng cuốn rốn trẻ sơ sinh
• Loại dùng cho mắt: dùng để sát trùng quanh mắt và kết mạc trước khi phẫu thuật mắt.

Dung dịch nồng độ 10%:

• Chỉ định thuốc Povidine sát trùng da trước khi phẫu thuật.
• Khử trùng dụng cụ trước khi tiệt trùng.

• Sát khuẩn da và niêm mạc trước khi mổ.

• Để diệt mầm bệnh ở da, vết thương và niêm mạc.

• Giúp vệ sinh cá nhân hàng ngày.
• Tiệt khuẩn tay để làm vệ sinh hoặc trước khi mổ.

• Điều trị những trường hợp khác nhau về nhiễm khuẩn, vi rút, đơn bào
• Điều trị những trường hợp nấm ở da, chốc lở.
• Đề phòng nhiễm khuẩn khi bỏng, vết rách, vết mài mòn.

Chống chỉ định

Chống chỉ định cho các trường hợp quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của thuốc.

Không dùng vào mắt.

Sử dụng lâu hơn 1 tuần trừ khi chỉ dẫn của bác sĩ.

Dùng trên diện rộng của cơ thể.

Dung dịch nồng độ 4% và 10%, gạc đắp 10% chống chỉ định với người dị ứng với iod.

Chống chỉ định cho các trường hợp bướu giáp nhân coloid, bướu giáp lưu hành và viêm tuyển giáp Hashimoto

Chống chỉ định cho các trường hợp trong thời kì mang thai và cho con bú.

Không dùng cho người thủng màng nhĩ hoặc bôi trực tiếp lên màng não và khoang bị tổn thương nặng.

Chống chỉ định cho các trường hợp trẻ dưới 2 tuổi, nhất là trẻ đẻ thiếu tháng, trẻ sơ sinh dưới 1,5 kg vì có thể gây nhược giáp.

Chống chỉ định Povidine cho các trường hợp trong thời kì mang thai và cho con bú

Bạn nên dùng thuốc Povidine như thế nào?

Cách dùng thuốc Povidine

Liều dùng của thuốc Povidine phụ thuộc vào tình trạng nhiễm khuẩn, dạng thuốc, nồng độ và vùng nhiễm khuẩn. Thuốc Povidine dùng chủ yếu ở ngoài da và 1 lần trong ngày.

Dạng dung dịch Povidine: dùng nguyên thuốc để bôi lên da hoặc pha loãng 1/5 thuốc với nước hay dung dịch nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) để rửa vết thương.

Các dùng Povidine như sau:

• Vệ sinh tay: bạn dùng 3ml dung dịch nguyên chất 1 phút trước khi làm việc
• Tiệt khuẩn để phẫu thuật: bôi dung dịch sát khuẩn Povidine nguyên chất vào lòng bàn tay trong 5 phút, rửa bằng nước đã khử khuẩn.
• Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh: bôi dung dịch thuốc sát trùng Povidine quanh cuống rốn, chờ rốn thật khô và đắp gạc mỏng vô trùng lên, sau đó dùng băng thun băng lại.
• Tẩy uế dụng cụ: pha loãng thuốc sát trùng Povidine với nước sạch theo tỷ lệ 1/10, ngâm dụng cụ trong 30 phút. Sau đó vớt dụng cụ ra rửa lại bằng nước sạch và lau khô đem tiệt trùng.
• Trước khi tiêm hoặc phẫu thuật: bôi thuốc đỏ Povidine trước 1 phút với da ít tuyến bã nhờn và đảm bảo luôn luôn giữ da ẩm.
• Trong sản phụ khoa: thoa dung dịch Povidine bơm, thụt 30ml dung dịch trong 1l nước ấm trong và ngoài âm đạo. Buổi tối trước khi đi ngủ, đối với người lớn và người cao tuổi, bạn đặt sâu vào âm đạo một viên thuốc 0,2g liên tục trong vòng 14 ngày. Có thể làm ẩm viên thuốc trước khi đặt sẽ không gây kích ứng tại chỗ.
• Bệnh nấm da, nước ăn chân: tẩm thuốc đỏ Povidine vào bông sạch và bôi lên vùng da bị tổn thương 1-2 lần/ngày.

Nếu băng vết thương, bạn cần thay gạc hàng ngày hoặc cách ngày. Hoặc nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào trong quá trình dùng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn.

Thuốc Povidine có những tác dụng phụ nào?

Thường gặp: ADR > 1/100

Tác dụng phụ thuốc Povidine có thể gây kích ứng tại chỗ, mặc dù thuốc ít kích ứng hơn iod tự do.

• Chế phẩm có thể gây phản ứng toàn thân nếu dùng lặp lại với vết thương rộng hoặc vết bỏng nặng
• Thần kinh: Co giật (ở những người bệnh điều trị kéo dài)
• Sử dụng thuốc Povidine quá nhiều có thể ảnh hưởng tuyến giáp, gây kích ứng da.
• Đối với tuyến giáp: Povidine có thể gây giảm năng giáp và nếu có giảm năng giáp tiềm tang
• Povidine có thể gây cơn nhiễm độc giáp.
• Dùng povidon iod ở vết thương rộng và bỏng nặng có thể gây tăng natri huyết và tổn thương chức năng thận, nhiễm acid chuyển hoá
• Huyết học: Bị giảm bạch cầu trung tính ở những người bệnh bị bỏng nặng
• Nếu bạn có bất cứ dấu hiệu bất thường nào, hãy đến gặp bác sĩ ngay.

Ít gặp: 1/1000 < ADR < 1/100

• Huyết học: Giảm bạch cầu trung tính (ở những người bệnh bị bỏng nặng)
• Dị ứng như viêm da do iod, viêm tuyến nước bọt, đốm xuất huyết, nhưng với tỉ lệ rất thấp.
• Thần kinh: Co giật (ở những người bệnh điều trị kéo dài)
• Dù người mẹ dùng lượng thấp iod làm thuốc sát khuẩn. Người mẹ dùng povidon iod gây suy giáp và bướu giáp bẩm sinh do thuốc ở trẻ sơ sinh
• Povidon iod cũng có thể gây cường giáp.

Trước khi dùng thuốc Povidine, bạn nên lưu ý gì?

Thuốc Povidine chống chỉ định cho các trường hợp sau:

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú
• Trẻ dưới 2 tuổi
• Dị ứng với iot
• Tránh dùng thuốc trên vùng da rộng và lập lại nhiều lần. Dung dịch sát trùng cuốn rốn trẻ sơ sinh 5%. Tránh dùng thuốc vào mắt.
• Cần thận trọng khi dùng thường xuyên trên vết thương đối với người có tiền sử suy thận hay người đang điều trị bằng lithi.
• Povidine 5% chỉ dành riêng để sát trùng bề mặt kết mạc.
• Sử dụng thận trọng đối với trẻ em dưới 30 tháng tuổi.
•  Không nên dùng thay thuốc nhỏ mắt.
• Bạn tránh dùng thuốc trong thời gian dài trên vùng da rộng đối với thuốc dùng ngoài

• Bạn cần phân biệt rõ dạng thuốc mình đang dùng súc miệng hoặc dùng ở âm đạo, dùng ngoài.
• Thuốc này chỉ dùng để bôi, do đó bạn không được uống hoặc để dính vào mắt.

• Bạn không được phối hợp thuốc này với các thuốc sát khuẩn chứa thủy ngân, bạc vì sẽ tạo iot bạc gây hủy hoại da (trừ oxy già), phức chất iot thủy ngân
• Bạn có thể dùng thuốc trong kỳ kinh nguyệt.
• Nếu có ý định mang thai đối với thuốc đặt âm đạo bạn không nên dùng thuốc này vì nó sẽ diệt hết tinh trùng.
• Bạn cũng nên để thuốc tránh xa tầm tay của trẻ.

Thuốc Povidine có thể tương tác với những thuốc nào?

Thuốc Povidine có thể tương tác với một số loại thuốc nhất định vì thế tránh dùng Povidine cùng lúc với nhiều loại thuốc sát trùng khác. Tốt nhất, bạn nên cho họ biết những thuốc bạn đang dùng, bao gồm cả vitamin và thực phẩm chức năng.

Bên cạnh đó, bạn cũng cần tránh dùng loại thuốc sát trùng này với xà phòng hoặc thuốc mỡ dung dịch có chứa thủy ngân.

Đối với dung dịch nồng độ 10% và gạc đắp vết thương 10%:

• Có thể cản trở test thăm dò chức năng tuyến giáp.
• Dùng chung với các hợp chất thuỷ ngân có thể gây ăn da.
• Tác dụng kháng khuẩn bị giảm khi có kiềm và protein.
•  Xà phòng không làm mất tác dụng.
• Thuốc bị mất tác dụng với ánh sáng mặt trời, nhiệt độ cao, natri thiosuifat, và các thuốc sát khuẩn khác.

Bạn nên bảo quản thuốc Povidine như thế nào?

Bạn nên bảo quản Povidine ở nhiệt độ không quá 30ºC, ở nơi thoáng mát và tránh ánh sáng. Bạn nên dùng thuốc 2 tháng sau khi mở nắp, đóng nắp ngay sau khi dùng.

Hạn dùng của thuốc Povidine có thể từ 24 tháng đến 3 năm. Do đó, bạn cần chú ý xem kỹ hạn sử dụng trước khi dùng. Không dùng thuốc đã bong nhãn, hết hạn sử dụng.